De garantie die particuliere en professionele klanten kunnen inroepen, wordt geregeld door erg precieze regels die weinig ruimte laten voor interpretatie. Ze kan echter nog worden uitgebreid om een concurrentievoordeel te verkrijgen. En ze kan zelfs worden gedekt door een 'garantieverzekering' zoals TRAXIO die exclusief met SPB heeft ontwikkeld voor nieuwe en tweedehandse voertuigen. Een overzicht.
“In België omvat de term 'garantie' verschillende regelingen”, legt Patrick Piret, juridisch adviseur van TRAXIO, uit. “De wettelijke garantie is van toepassing op motorvoertuigen zoals op alle andere consumptiegoederen. Historisch gezien beschermt ze de koper tegen gebreken van goederen die hij verwerft en in het bijzonder tegen verborgen gebreken. Dit is het algemene stelsel van het gemene recht. Meer recent, met de komst van de eengemaakte markt, hebben nieuwe regels, geïnspireerd op een Europese richtlijn (omgezet in Belgisch recht op 1 januari 2005), een speciaal regime ingevoerd dat tot doel heeft alle Europese consumenten, die een goed van een professionele verkoper kopen, hetzelfde beschermingsniveau te bieden.”
Deze wettelijke garantie verschilt van de commerciële garantie die een fabrikant aan zijn klanten kan geven om bepaalde gebreken te dekken. “Deze commerciële garantie is niet verplicht”, vervolgt Patrick Piret. “Ze drukt de bereidheid van de producent uit aansprakelijkheid te aanvaarden door het defecte goed gedurende een bepaalde periode te vervangen of te herstellen.” Tot slot is er nog de conventionele of contractuele garantie, een overeenkomst tussen de verkoper en de koper over de verlenging – of eventuele beperking – van de wettelijke garantie. Binnen de grenzen van wat is toegestaan, natuurlijk.
Wat is de wettelijke garantie?
De wettelijke garantie is de bescherming van de koper van een nieuw of tweedehands voertuig tegen verborgen gebreken (algemene regeling) en een gebrek aan overeenstemming (specifieke regeling), van rechtswege en krachtens de wet voor rekening van de verkoper.
Wat dekt het algemene stelsel?
Verborgen gebreken zijn gebreken die op het moment van de aankoop niet zichtbaar of bekend waren voor de klant. “Bovendien moet het defect voldoende ernstig zijn om het normale gebruik van het voertuig te beletten of om de niet-aankoop te rechtvaardigen mocht de klant ervan op de hoogte zijn geweest”, zegt Patrick Piret. “Als de koper kan bewijzen – het is aan hem om dat te doen – dat het probleem inderdaad in de kiem aanwezig was vóór de levering, kan hij de annulering van de verkoop eisen of het voertuig behouden en zich een deel van de prijs laten terugbetalen. Als de verkoper van zijn kant, zijn goede trouw niet kan bewijzen, kan het zijn dat hij bovendien een schadevergoeding moet betalen. Opgelet: de wettelijke garantie is niet beperkt in de tijd. In de praktijk betreft het tegenwoordig vooral b2b-relaties, sinds de invoering van de speciale regeling.”
Op welke verkoop is de speciale regeling van toepassing?
De speciale regeling die op 1 januari 2005 in werking is getreden na de omzetting van een Europese richtlijn in onze wetgeving, heeft betrekking op aankopen van een particulier bij een professionele verkoper. “Ongeacht het type voertuig dat wordt verkocht, moet de koper een particuliere consument zijn die het voor privédoeleinden koopt”, bevestigt Patrick Piret. Deze regeling heeft meer specifiek betrekking op een gebrek aan overeenstemming. “Het houdt in dat de verkoper zich ertoe verbindt ervoor te zorgen dat het geleverde voertuig voldoet aan wat er is overeengekomen en aan de legitieme verwachtingen van de koper.”
Zijn aansprakelijkheid kan dus worden ingeroepen als het voertuig niet de kenmerken vertoont die vermeld worden in de checklist die door de Belgische wet bij de bestelbon wordt opgelegd of als het niet de kwaliteiten en prestaties vertoont die de koper kan verwachten voor een voertuig van hetzelfde type (leeftijd, kilometerstand enz.). Alles wat de normale slijtage betreft, wordt uiteraard niet gedekt, maar er is geen wettelijke limiet voor het aantal kilometers. En natuurlijk geldt dit alleen voor een 'normaal gebruik' van het voertuig. “Als de koper bv. van plan is twee keer zoveel te rijden dan normaal, moet de verkoper hiervan op de hoogte zijn gesteld en dit aanvaard hebben.”
Hoelang is de garantie geldig?
De algemene regeling (verborgen gebreken) is niet beperkt in de tijd, maar de speciale regeling is dat wel. Ze is in principe 2 jaar geldig vanaf de leveringsdatum van het voertuig. “Deze periode kan worden teruggebracht tot 1 jaar voor tweedehandsvoertuigen, maar dit moet duidelijk worden aangegeven op het bestelformulier”, waarschuwt Patrick Piret, “anders geldt de wettelijke termijn van 2 jaar. Opgelet: het is niet voldoende dit op de factuur aan te geven omdat dit voor interpretatie vatbaar is.”
Waar de situatie wel met de tijd verandert, is op het gebied van de bewijslast. “Bij een defect binnen de eerste 6 maanden na de aankoop, is het aan de verkoper om de conformiteit van het voertuig te bewijzen. Als hij niet kan bewijzen dat de schade te wijten is aan een andere oorzaak dan de staat van het voertuig (verkeerd gebruik, slecht onderhoud enz.), zal hij moeten betalen voor de herstelling die niet te wijten is aan slijtage of veroudering.” Na 6 maanden is de situatie omgekeerd, dan is het aan de koper een gebrek aan overeenstemming te bewijzen. Als dit wordt bewezen, kan de klant de gratis herstelling van het voertuig eisen of zelfs de vervanging ervan indien nodig, binnen een redelijke termijn en zonder kosten. (Goed om te weten: een Europese richtlijn die nog moet worden omgezet in Belgisch recht zal de wettelijke garantieperiode voor bepaalde consumptiegoederen verlengen tot meer dan 2 jaar. Bovenal zal de termijn voor het vermoeden van een gebrek aan overeenstemming worden verlengd van 6 maanden tot 1 jaar. Bij een probleem is het dan langer aan de verkoper om te bewijzen dat het niet gaat om een gebrek aan overeenstemming maar om een defect dat te wijten is aan de normale slijtage van het voertuig.)
De wet voorziet een hiërarchie in de toepassingsmodaliteiten van de speciale regeling. Voorrang voor herstelling of vervanging, tenzij dit onmogelijk of onevenredig is, in welk geval de klant de terugbetaling van een deel van de prijs of contractverbreking kan verkrijgen.
Tot slot en heel belangrijk geldt dat geen enkel contractueel beding de verkoper kan ontheffen van zijn verantwoordelijkheid ... zelfs niet als de consument ermee instemt. “Erger nog”, voegt Patrick Piret toe, “als de verkoper een clausule oplegt zoals 'verkocht zonder garantie – in de toestand die de koper goed kent', is de wet volledig van toepassing, niet voor 1 maar voor 2 jaar!”
Waarvoor dient de constructeursgarantie?
Dit is geen wettelijke verplichting, maar een eenzijdige verbintenis van de producent om het door hem in de handel gebrachte voertuig gedurende een bepaalde periode tegen materiaal-, montage- of productiefouten te beschermen. Deze garantie is in zekere zin een aanvulling op de wettelijke garantie. De meeste producenten bieden een garantie van 2 jaar (sommige staan erom bekend dat ze meer bieden) en sommige bieden ook een optionele garantie-uitbreiding die de klant kan onderschrijven op het moment van de aankoop, onder diverse voorwaarden.
Om te voorkomen dat de mededinging wordt verstoord, heeft de Europese Commissie beschermingen ingevoerd. Het is de producenten bv. verboden de garantie afhankelijk te stellen van het onderhoud en de reparatie van het voertuig binnen hun netwerk en het exclusieve gebruik van merkonderdelen. “Tijdens de volledige initiële garantie- en verlengingsperiode onderschreven bij de verkoop van het voertuig, moet de klant contact kunnen opnemen met de werkplaats van zijn keuze voor routineonderhoud en -reparaties”, benadrukt Patrick Piret. “Dit om een afscherming van de officiële constructeursnetwerken tegenover de sector van de onafhankelijke aftersales te vermijden. Anderzijds moet elke schade die gedekt wordt door de garantie van een constructeur via zijn erkende netwerk lopen, omdat hij de reparaties voor zijn rekening neemt.”
Kan men voordeliger zijn dan de wet voorschrijft?
Het staat elke verkoper vrij genereuzer te zijn dan de wettelijke verplichtingen vereisen. Hij kan bijvoorbeeld de garantietermijn van de speciale regeling verlengen tot 18 maanden in plaats van 12 maanden of de klant vrijstellen van de verplichting het bestaan van een gebrek aan overeenstemming te bewijzen gedurende een periode die in onderling overleg wordt bepaald, voor alle of bepaalde elementen van het voertuig – denk aan de beroemde 'as-versnellingsbak-motor'-garantie die vaak in de sector wordt gehanteerd. Dit is een commercieel voordeel dat door de verkoper aan de koper wordt toegekend en betreft dan een commerciële of conventionele garantie. “De reikwijdte ervan moet duidelijk worden gespecificeerd in het verkoopcontract”, dringt Piret aan.
Welke fouten moet u vermijden?
De verkoper kan niet zomaar een factuur uitreiken met de vermelding '1 jaar garantie' erop, want dan loopt hij het risico dat hij een contractuele verbintenis aangaat die het voertuig voor 1 jaar tegen welk probleem dan ook zou garanderen, ongeacht de wettelijke garantie. Er moet een contract zijn op basis van de bestelbon (idealiter die van TRAXIO). Opgelet: er bestaan twee bestelbonnen al naargelang de koper een particulier of een professional is. Het is belangrijk het juiste model te gebruiken omdat de toepasselijke wettelijke regelingen niet gelijk zijn voor b2c- en b2b-klanten. Informatie voorafgaand aan het sluiten van de verkoop, ook een uitputtende beschrijving van het voertuig op elk reclamemedium, is noodzakelijk om de garantierisico's te beperken.
Bovendien is het verboden te verkopen zonder wettelijke garantie of een vergoeding te vragen die deze wettelijke garantie dekt.
Ten slotte kunnen de partijen in geval van een consumentengeschil over de uitvoering van een verkoopovereenkomst of een garantieprobleem met betrekking tot een nieuwe of tweedehandse auto of moto de zaak voorleggen aan de Verzoeningscommissie AUTOMOTO.
Garantie en verkoopcontract
De wet verplicht de verkoper te leveren en te garanderen wat hij verkoopt. De verkoopovereenkomst moet met name de duur vermelden van de wettelijke garantie waarop de consument recht heeft en, in voorkomend geval, elke commerciële garantie voldoende gedetailleerd verduidelijken. Bij de verkoop van een tweedehands voertuig, moet de verkoper bij de verkoopovereenkomst een document voegen met een beschrijving van de staat van het voertuig, de onderdelen en de componenten. Dit is de checklist met 113 punten, geïnspireerd op de TRAXIO-bestelbon (en ook de staat van het voor verkoop aangeboden voertuig, afgeleverd door de technische keuring).